اصول دین چیست؟

اصول دین چیست؟

متاٌسفانه بسیاری بر این گمان ھستند که دین عبارتست از نماز و روزه و خیرات و حجّ و امثالھم . درحالیکه

« فرع » به معنای میوه و ثمره و معلول است که بطور طبیعی از اصل یک واقعه ای رخ می نماید .

اینھا فروع دین ھستند اصول دین دو جنبه دارد : عملی واعتقادی ! اصول اعتقادی دین ما ھمانھا ھستند که ھمه

می دانیم یعنی توحید و نبوّت و معاد و عدل و امامت . اینھا جنبه ذھنی و احساسی دین است و امری درونی

و نامرئی است . و اما اصول عملی دین ھمانھائی ھستند که اکثر ما از یادشان می بریم و عبادات (نماز

،روزه و....) را ھمان اصول عملی دین می پنداریم . در حالیکه عبادات محصول ثانویه عمل به اصول دین

ھستند و اموری کاملاً شخصی و معنوی محسوب می شوند .

و امّا اصول عملی دین چیست؟ صداقت ، قناعت ، سخاوت ، صبر، عفّت ، ادب ، خویشتن داری ، محبّت ،

رزق حلال، دوری از زنا و ربا و ریا و.... اینھا ھمان اخلاق فطری بشرند و ارکان ھمه مذاھب حقّه الھی می

باشند.

انسان به میزانی که این اصول را در زندگی روزمره به فعل در می آورد به باور قلبی اصول اعتقادی دین

می رسد و به تدریج عبادات که میوه ھای وجود یک موٌمن ھستند بصورت نیازی روحانی آشکار میشوند

که جملگی قلمرو پرستش پروردگارند . در واقع اصول عملی دین موجب تقرّب انسان به خداوند شده و این

تقرّب موجب پرستش می شود و نماز و روزه و انفاق و جھاد و ابلاغ معارف دینی پدید می آیند.

برخی می پندارند که برای دین دار شدن و ایمان آوردن بایستی عبادت کرد و خیرات داد و امثالھم . در

حالیکه برای ورود بر دین خدا و قلمرو ایمان الھی بایستی زندگی را براساس فطرت و احکام اخلاق اصلاح

نمود . بایستی دروغ و ریا و حرص و بخل و تھمت و حرام خواری و روابط نامشروع را از اعمال خودپاک نمود

و این ھمان رویکرد به خداوند است . این ھمان ورود به دین وحرکت بسوی اوست . این حرکت چون به

حریم الھی می رسد موجب عبادات می شود ھمانطور که انسان به ھنگام ورود به خانه یک سلطان یا

استادی ، کرنش می کند و ادب بجا می آورد و اظھار ارادت می کند . در غیر اینصورت انجام عبادات یک تاٌتر

است یعنی دین نمائی . واین ھمان نفاق است.

کسی که دروغ می گوید و تھمت ناروا می زند و نماز ھم می خواند . کسی که شغل حرام دارد و زکوة می

دھد . کسی که ربا می خورد و به حجّ می رود و..... در واقع مشغول اشدّ معصیت به خداست وخداوند را

به گمان خود فریب می دھد . این نفاق است که پست ترین مقام بشر در جھان می باشد و منافقین ھم

ملعون ترین مردمان در نزد خدا ھستند.

دین از توبه آغاز می شود که ھمان ترک امیال و رفتار نادرست است و سپس انابه آغاز میگردد که رویکرد

به فروع دین است . اول باید از دنیا پرستی و مردم پرستی دست کشید و سپس به خداپرستی یعنی نماز

روی آورد. اوّل بایستی از حرام خواری دست کشید و سپس روی به خمس و زکوة و انفاق نمود . اول

بایستی از اشاعه جھل و دروغ و جنون دست کشید و سپس به ابلاغ دین و امر به معروف ونھی از منکر

پرداخت . اول بایستی از نژاد پرستی و خانه و خاندان پرستی دست کشید و سپس روی به خانه خدا

(حج)نمود اول بایستی از جنگ برای دنیا دست کشید وسپس برای دین خدا جھاد کرد و. .....

مرحله اول ھمان اصول عملی دین است و مرحله دوم نیز فروع عملی دین محسوب می شوند که متعاقباً

پدید می آیند .

ولی بسیاری بطور وارونه عمل می کنند و اینگونه است که یک دین وارونه و یک زندگی و ھویت وارونه رخ

میدھد . ھم عرق می خورد و ھم نماز می خواند . ھم مال مردم می خورد و ھم خیرات میدھد . ھم دروغ

ودر آن روز ملائک می گویند » . می گوید و ھم قسم بخدا می خورد و.... و این موجب پیدایش جنون است

قرآن. «. پروردگارا اکثر مردم که خود را خداپرست می نامند پس چرا دیوانه اند

یکی از بزرگترین علّت نفاق و جنون و پوچی و بی ھویتی ما اینست که فروع دین را بجای اصول دین گرفته

ایم و اصول عملی دین را از یاد برده ایم.

حتی اصول اعتقادی دین (توحید و نبوت و معاد ) تا زمانیکه اصول عملی دین اجرا نشود تبدیل به یک باور

قلبی و یقین نمی شود . آنچه که موجب ایمان به خدا و قیامت می شود نماز و روزه نیست بلکه صدق

و قناعت و عفّت است یعنی تقوا . عبادات محصول ایمان قلبی ھستند و گرنه ابن ملجم می پرورند . و ایمان

قلبی محصول عمل به تقوا می باشد . انسان بی تقوائی که نماز می خواند و به حجّ می رود و امر به

معروف و نھی از منکر می کند در واقع برعلیه دین خدا می جنگد و موجب بی آبروئی دین است . به ھمین

دلیل خداوند در سوره ماعون ، نمازگزاران سھوی و ریائی را از دشمنان دین نامیده است. دین راھی است

که به خدا می رسد . و کسی که بواسطه اصلاح اعمال به حریم الھی رسید اقامه صلواة میکند یعنی به

خدا سلام می کند و با او سخن می گوید . در غیر اینصورت نماز و روزه و حج و خیرات به مثابه حق حساب

و رشوه دادن به خداست و خدا ھم رشوه نمی پذیرد و رشوه دھندگان را رسوا می کند و عباداتشان را

تبدیل به عذاب می کند .

دین از تقوا آغاز شده و سپس موجب ایمان به توحید و نبوت و معاد می گردد و مولد عبادات است . ولی

بسیاری از مردم این راه را وارونه می پیمایند و لذا بجای اینکه بخدا برسند به شیطان و دوزخ می رسند

وآنگاه می گویند که دین خرافه است و موجب بدبختی می شود چون ھر چه نماز خواندیم و خیرات دادیم

پاسخی نشنیدیم .

از کتاب " دایره المعارف عرفانی" استاد علی اکبر خانجانی جلد دوم ص 65